Wat heeft het Westen te zoeken in Oekraïne?

Geplaatst door Hans Roodenburg op 16 april, 2014 - 20:30

© United States Department of State (Bron: Wikimedia Commons)

Hoog tijd voor een recapitulatie.

Oekraïne staat in brand. En hoewel sommige schrijvers hier nog in de ontkenningsfase verkeren: die brand is - zoals eerder opgemerkt - toch echt aangestoken door het Westen. De EU zorgde voor de brandstof door het land los te weken uit de Russische invloedssfeer, en de VS hebben de boel in de fik gestoken door vervolgens een pro-westerse staatsgreep te orkestreren. De Amerikanen gingen bij deze regime change niet al te kieskeurig te werk. Sommige putschisten in Kiev hebben een onmiskenbaar neonazigehalte. Hier lijkt haast wel sprake van een patroon. Eerder hielpen de VS in Kosovo de maffia aan de macht, en in Libië de aan Al Qaida gelieerde islamistische milities.

Intermezzo
Te midden van al deze treurnis valt er gelukkig ook nog wat te gniffelen. De Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken Victoria Nuland (zie foto) verwierf eeuwige roem met haar uitspraak "Fuck the EU". Deze in meer dan één opzicht pikante uitspraak geeft aan dat de coördinatie tussen de VS en de EU niet optimaal was. BBC-correspondent Jonathan Marcus hierover:

Washington and Brussels have not been completely in step during the Ukraine crisis. The EU is divided and to some extent hesitant about picking a fight with Moscow. It certainly cannot win a short-term battle for Ukraine's affections with Moscow - it just does not have the cash inducements available. The EU has sought to play a longer game; banking on its attraction over time. But the US clearly is determined to take a much more activist role.

Nuland deed haar geruchtmakende uitspraak in de aanloop naar de staatsgreep tijdens een uitgelekt telefoongesprek met de Amerikaanse ambassadeur in Kiev. De inhoud van het gesprek komt geloofwaardig over en de opname is vermoedelijk authentiek.

Inmiddels kunnen we vaststellen dat de boel in Oekraïne volledig uit de hand is gelopen. Iedereen met een diploma basisschool op zak die de moeite had genomen zich een beetje in de materie te verdiepen, had kunnen weten dat het voor de Russen volkomen onaanvaardbaar zou zijn als hun marinehaven in Sebastopol binnen NAVO-gebied zou komen te liggen. Door de staatsgreep in Kiev werd die dreiging reëel. De Russen annexeerden de Krim voor het te laat zou zijn:

Let me note too that we have already heard declarations from Kiev about Ukraine soon joining NATO. What would this have meant for Crimea and Sevastopol in the future? It would have meant that NATO’s navy would be right there in this city of Russia’s military glory, and this would create not an illusory but a perfectly real threat to the whole of southern Russia. These are things that could have become reality were it not for the choice the Crimean people made, and I want to say thank you to them for this.

Aldus de Russische president in zijn verklaring na de annexatie.

Met de - voorzienbare - annexatie van de Krim was de geest uit de fles. Dat de crisis vervolgens een eigen dynamiek zou ontwikkelen kwam, gezien de sluimerende inter-etnische spanningen in Oekraïne, niet als een verrassing. En dat de Russische president daarbij de andere kant uit zou kijken lag niet bepaald voor de hand.

Hoe heeft het zover kunnen komen? Waarom heeft het Westen de kat de bel aangebonden? Er zijn, globaal gesproken, twee verklaringen. Ofwel men heeft de gevolgen van het eigen handelen onderschat, wat zou wijzen op een onvoorstelbare incompetentie, ofwel men heeft doelbewust aangestuurd op deze crisis. Ook een tussenvorm is denkbaar: men wilde wel een beetje rotzooi trappen, maar het is allemaal wat uit de hand gelopen. Voorzover sprake is van opzet, wat zijn dan de achterliggende motieven? De mogelijkheden zijn er. Zo zou het de VS goed uitkomen als de Europese NAVO-bondgenoten hun defensie-uitgaven eens een flinke boost zouden geven. En voor de EU, die nog steeds in een diepe financieel-economische crisis verkeert, komt een afleidingsmanoeuvre met een buitenlandse vijand in de hoofdrol natuurlijk als geroepen. Maar ik ga hier verder niet over speculeren.

Het is een geluk bij een ongeluk dat de opbouw van een EU-leger vooralsnog is blijven steken in de formatie van een tweetal battlegroups, elk ter sterkte van 1.500 man. Je moet er toch niet aan denken wat er zou kunnen gebeuren als de EU wel over een significante troepenmacht zou kunnen beschikken. Zeker als de wat suffige ex-maoïst Barroso als voorzitter van de Europese Commissie binnenkort zal zijn opgevolgd door de fanaticus Verhofstadt, de driftkikker Schulz of de zelfverklaarde leugenaar Juncker.